Een groeiende groep mensen voelt zich aangesproken door het begrip compassie. Dat klinkt allemaal mooi en meelevend maar hoe kan je hiermee daadwerkelijk aan de slag? Volgens mij is compassie gedrag (of ouderwets gezegd een deugd) en kan je het dus oefenen.
Wat is compassie?
Compassie is het vermogen je te verplaatsen in de ander, het vermogen in de schoenen van de ander te gaan staan, vanuit een diep besef van gelijkheid. Wat de ander overkomt, raakt mij ook, alsof het mij overkomt (Prof. dr. Christiane Berkvens – Stevelinck). Het is dus is iets anders dan medelijden. Medelijden is vaak neerbuigend, er ontstaat de behoefte om te hulp te schieten, een beweging van boven naar beneden als het ware. Compassie is ook iets anders dan barmhartigheid. Want ook barmhartigheid kan een sfeer van ongelijkheid oproepen. Erbarmen kan iets bevoogdend hebben. De sterkere buigt zich naar de zwakkere om deze te helpen. Op zich een prachtige gedachte, maar compassie is iets wezenlijk anders.
Handvest voor compassie
Het handvest voor compassie (Armstrong 2009) gaat uit van de gulden regel: steeds opnieuw alle anderen te behandelen zoals wij zélf behandeld willen worden. Compassie, zegt het handvest, gaat om een essentiële gedragsverandering.
Ik merk dat gedragsverandering en compassie in de praktijk vaak moeilijk lijkt om vorm te geven. Het roept vragen op zoals: “moet ik alles maar goed vinden?” of “willen de anderen wel zo behandeld worden als ik, want hij/zij is van een andere religie/achtergrond?”.
De praktijk
In mijn workshop over compassie vertaal ik het begrip compassie in handelingen voor de dagelijkse praktijk, voor jou en je teamleden. Dat begint ermee om in het dagelijks drukke leven tijd te nemen om empathie te voelen, het vermogen om de gevoelens van anderen te registeren en te spiegelen.
Vervolgens ga ik uit van drie lagen: compassie voor jezelf; compassie voor de ander; compassie voor de buitenwereld.
1. Compassie voor jezelf betekent: weten hoe je zelf behandelt wilt worden en weten waar jouw grens ligt. Wat accepteer je van de ander en hoe kan je duidelijk en respectvol je grenzen aan aangeven?
Een goed hulpmiddel om compassie voor jezelf vorm te geven vind ik het ‘kernkwadrant’: je start met te verwoorden wat voor jou belangrijk is bij compassie. Bijvoorbeeld: geduld. Bij te veel geduld word je afwachtend (je valkuil). Het tegenovergestelde van geduld is: initiatief tonen (je uitdaging). Te veel initiatief wordt: drammerig (je allergie). Inzicht in je allergie en uitdaging maakt het makkelijker compassie voor jezelf in de praktijk vorm te geven
2. Compassie voor de ander kun je oefenen. Het helpt als je tegen jezelf zegt:
‘Net als ik, is deze persoon op zoek naar geluk in zijn/haar leven.’
‘Net als ik, probeert deze persoon lijden in zijn/haar leven te vermijden.’
‘Net als ik, heeft deze persoon ook verdriet, eenzaamheid en wanhoop gekend.’
‘Net als ik, probeert deze persoon ook zijn/haar behoeften te bevredigen.’
‘Net als ik, leert ook deze persoon over het leven.’ (uit: Ode)
3. Compassie voor de buitenwereld betekent onder andere de taken doen die je moet doen (dus zo min mogelijk uitstelgedrag) en volle aandacht bij de activiteit die je doet. Herman Wijffels verwoordde het als volgt: Na de fase van werken aan emancipatie, het ontwikkelen van de individualiteit, gaat het nu om het verbinden van individualiteit met verantwoordelijkheid nemen voor het geheel. Dus maak je verbindingen zichtbaar en stel je prioriteiten!
Hoopgevend is dat uit onderzoek blijkt dat je kan leren om compassie te hebben. Compassie verandert zelfs de verbindingen in het zenuwstelsel en dat heeft een positief effect op je geestelijke en fysieke gezondheid.
Dus aan de slag!
Meer weten over een compassie training voor jouw team of een workshop over compassie? Mail naar info@zienwatonzichtbaaris.nl
